Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα η μεγάλη ύφεση έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ανεργίας. Περισσότερο πλήττονται οι νέοι, κυρίως οι απόφοιτοι πανεπιστημιακών και τεχνολογικών σχολών. Παρατηρούνται δε στη χώρα μας τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, σε σχέση με τα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο μεγάλος αριθμός μεταναστών και η πληθυσμιακή αύξηση, αναπόφευκτα οδηγούν στη μεγάλη προσφορά εργασίας και στη μείωση του κόστους αυτής. Για την εύρεση εργασίας οι νέοι επιδιώκουν την όσο δυνατόν καλύτερη κατάρτισή τους και την πληρέστερη ειδίκευσή τους. Ο ανταγωνισμός γίνεται μεγάλος και υπάρχει αδυναμία για την απορρόφησή τους.
Η ανεργία μειώνει την παραγωγική δύναμη της χώρας, η οποία υφίσταται και οικονομική επιβάρυνση αφού αναγκάζεται να χορηγεί επιδόματα στους ανέργους. Ως επακόλουθο έχει και την αύξηση της εγκληματικότητας, φυσική συνέπεια της εξαθλίωσης στην οποία ζουν οι μακροχρόνια άνεργοι. Η απώλεια του εισοδήματος γίνεται αιτία δύσκολου βιοπορισμού. Βάλλεται η καθημερινότητα του ατόμου και επηρεάζονται αρνητικά οι κοινωνικές του σχέσεις. Δημιουργεί αίσθημα ανασφάλειας στην οικογένεια και αβεβαιότητας για το μέλλον. Το άτομο καθίσταται εξαρτώμενο από τρίτους, από την οικογένεια, από τους φίλους κ.λ.π.
Η βίωση αρνητικών συναισθημάτων είναι αναπόφευκτη εξαιτίας της πληγωμένης αυτοεκτίμησης και της αυτοαξίας του ατόμου. Όταν η ανεργία είναι μακροχρόνια έχει για το άτομο ψυχοπαθολογικές επιπτώσεις. Παρατηρούνται καταστάσεις έντονου άγχους, κρίσεων πανικού, κατάθλιψης, διαταραχής ύπνου, μειωμένης λίμπιντο και αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Η άσχημη ψυχολογική κατάσταση πλήττει και τη σωματική υγεία του ατόμου. Είναι αιτία για την εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων καρδιαγγειακών παθήσεων και σεξουαλικών δυσλειτουργιών. Η ματαίωση, η απογοήτευση, η πικρία, η απαισιοδοξία και η επαναλαμβανόμενη απόρριψη, βλάπτει την αυτοεκτίμησή του, οδηγώντας το σε συναισθηματικό αδιέξοδο. Η παρατεταμένη αυτή κατάσταση της ανεργίας γίνεται αιτία θυμού, ευερεθιστότητας και βίαιης συμπεριφοράς, ενώ σε πολλές περιπτώσεις γίνεται αιτία εμφάνισης συμπεριφορών εθισμού σε ουσίες, αυτοτραυματισμού και αυτοχειρίας καθώς το άτομο στρέφεται κατά του εαυτού του, τον οποίο θεωρεί υπεύθυνο για τη δεδομένη κατάσταση.
Επειδή οι συνέπειες της ανεργίας μπορούν να αποβούν ολέθριες για το άτομο, το φαινόμενο χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Η στήριξη του ατόμου είναι άκρως σημαντική και θα ήταν χρήσιμο αυτή να περιλαμβάνει και άτομα του κοινωνικού του περιβάλλοντος (οικογένεια, φίλοι, κλπ.). Ο ρόλος, επίσης, του ειδικού ψυχικής υγείας είναι καθοριστικός. Το άτομο που βιώνει τις συνέπειες της ανεργίας πρέπει να “κτίσει” την αυτοεκτίμησή του, προκειμένου να μπορέσει να αντιμετωπίσει τα αρνητικά συναισθήματα που στρέφονται κατά της υγείας του.
Η κατάσταση της ανεργίας σίγουρα καθίσταται βλαπτική σε ό,τι αφορά την καθημερινότητα αλλά δεν επηρεάζει τόσο τον προσανατολισμό του ατόμου με σκοπό την πραγματοποίηση των ονείρων του. Η απασχόληση του ατόμου σε κάποια εργασία, ακόμα κι αν αυτό διαθέτει προσόντα μεγαλύτερα των απαιτούμενων γι’αυτή, διασφαλίζει αφ’ενός την επιβίωσή του και αφ’ ετέρου συμβάλλει στη διατήρηση των επαγγελματικών του φιλοδοξιών.
Είναι συχνό το φαινόμενο, κυρίως σε άτομα δημιουργικά και υπεύθυνα, να αισθάνονται ενοχή εξ αιτίας της ανεργίας. Το να αναλαμβάνει όμως κανείς μέρος της ευθύνης είναι θετικό γιατί οδηγεί στην επίτευξη της αφύπνισης. Όταν όμως αναλαμβάνει όλη την ευθύνη είναι αρνητικό γιατί οδηγεί στην απογοήτευση και στην εγκατάλειψη των προσπαθειών προκειμένου να ξεφύγει από την κατάσταση αυτή.
Σημαντικό είναι το άτομο να γίνει μέρος μιας ομάδας ατόμων που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα της ανεργίας. Το καλύτερο όμως για το άτομο που βιώνει τις συνέπειες της ανεργίας είναι να έχει τη διάθεση για να εργαστεί. Δεν πρέπει να μείνει σε μια παθητική αποδοχή της κατάστασης γιατί θα ¨βουλιάξει” στην απραξία και στην ισοπέδωση της αυτοαξίας του. Ο εθελοντισμός μετριάζει το άγχος και διατηρεί το άτομο συνδεδεμένο με την αγορά εργασίας. Ένας ειδικός θα μπορούσε να δώσει κατευθυντήριες γραμμές, γνωρίζοντας τις ιδιαίτερες κλίσεις και τις ικανότητες του ατόμου.
Η ανεργία είναι φαινόμενο που συναντάται περισσότερο ή λιγότερο παγκοσμίως και διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό το κοινωνικό γίγνεσθαι. Απαιτείται από τις κυβερνήσεις των κρατών η ανάληψη πρωτοβουλιών και η συνεργασία σε διεθνές επίπεδο καθώς και η ανάληψη πολιτικών πρωτοβουλιών για την ελαχιστοποίηση και εξάλειψη του φαινομένου με τη δημιουργία κατάλληλων εργασιακών πλαισίων.
H Ψυχολόγος του Κέντρου Κοινότητας Βραγκιανών
Δήμου Αργιθέας
Χριστίνα Τρελλοπούλου
