Γράφει:
Η Βασιλική Μπενέκη
Κοινωνική Λειτουργός
Του κέντρου κοινότητας
Του Δήμου Αργιθέας
«Ποτέ άλλοτε οι στέγες των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντά και οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο μακριά»
(Αντώνης Σαμαράκης)
Είναι γεγονός αδιαμφησβήτητο ότι από την σύγχρονη πραγματικότητα απουσιάζει το ποιόν της ζωής. Ο σύγχρονος άνθρωπος κλείνεται ερμητικά σε κάποια καβαφικά τείχη για να προστατέψει τον εαυτό του από τον ανεπιθύμητο συνάνθρωπο. Γι αυτό όσον αφορά τις σύγχρονες σχέσεις μπορούμε να πούμε ότι «homo homini lupus est» δηλαδή ότι ο άνθρωπος έχει μετατραπεί απέναντι στον πλησίον του σε λύκο .Ακόμα και σε πόλεις το φαινόμενο της αστυφιλίας δεν αναπληρώνει το εσωτερικό κενό και την αίσθησή του ανικανοποίητου που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος.
Ειδικότερα, η μοναξιά και η αλλοτρίωση του σύγχρονου ατόμου αφορά τόσο τον εαυτό του όσο και τις σχέσεις του με τους άλλους καθώς και την κοινότητα.
Πιο συγκεκριμένα, το έχειν και όχι το είναι κυριαρχεί στις ανθρώπινες σχέσεις. Παράλληλα, ο εγωκεντρικός εαυτός και η φιλαυτία διαποτίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Το συλλογικό συμφέρον θυσιάζεται χάριν του προσωπικού. Οι ηθικές αξίες και τα ιδανικά έχουν αντικατασταθεί από τον βωμό της ύλης και του ατομικού συμφέροντος. Έτσι, ο σύγχρονος άνθρωπος δεν ενστερνίζεται ούτε εγκολπώνεται αξίες όπως είναι ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η συνεργατικότητα και η αλληλεγγύη. Επίσης, ο νεποτισμός και η φιλαυτία δηλητηριάζουν τις ανθρώπινες σχέσεις.
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος είναι «φύσει πολιτικόν ζώον» δηλαδή έχει ανάγκη από την σύναψη σχέσεων με τους συνανθρώπους του. Όμως, το σύγχρονο άτομο αδυνατεί να συνάψει σχέσεις σε οποιαδήποτε επίπεδο, τόσο προσωπικό όσο και επαγγελματικό. Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει φίλους αλλά γνωρίμους. Επιπλέον, οι σχέσεις που τυχόν συνάπτει διαποτίζονται από καχυποψία και ανασφάλεια. Η ανιδιοτέλεια και ο αλτρουισμός στην σύγχρονη πραγματικότητα, ουσιαστικά ελλείπουν. Το άγχος και οι νευρώσεις αποτελούν φαινόμενα της εποχής μας. Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι ο «Υπεράνθωπος» του Νίτσε δίνει την θέση του στον ανεπιθύμητο συνάνθρωπο.
Αλλά και σε ό, τι αφορά τις σχέσεις των ατόμων με την κοινότητα «είμαστε ακόμη στο εγώ και όχι στο εμείς». Ιδιαίτερα σε ορεινές και δυσπρόσιτες, και φυσικά απομονωμένες περιοχές το πλέγμα της μοναξιάς των ανθρώπων διευρύνεται. Ο ι άνθρωποι κλείνονται στο καβούκι τους και δεν δραστηριοποιούνται για το γενικό συμφέρον . Πιο συγκεκριμένα, δεν μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και ελεύθερο χρόνο με τις οικογένειές τους . Η σύγχρονη πυρηνική και μονογονεϊκή οικογένεια δεν αποτελεί ένα σύγχρονο και απάνεμο λιμάνι για τις αντιξοότητες της ζωής. Αλλά και στον τομέα του εθελοντισμού και της συμμετοχής στα κοινά, υφίστανται ακόμη πολλά βήματα προόδου που πρέπει να σημειωθούν .Ουσιαστικά, οι ηγέτες που θυσιάζουν το προσωπικό συμφέρον χάριν του γενικού ελλείπουν.
Σε ό, τι αφορά τα μέτρα που πρόκειται να αρθούν αυτά πρέπει να γίνουν περαιτέρω αποτελεσματικά και ρηξικέλευθα.
Ειδικότερα, στην οικογένεια οι άνθρωποι πρέπει να βρίσκουν κατανόηση, ζεστασιά και θαλπωρή που τους λείπει. Τα μέλη της πρέπει να προάγουν και την ενσυναίσθηση. Έτσι, η ηθική ενδυνάμωση και η βελτίωση του ατόμου τόσο στα πλαίσια του προσωπικού όσο και του επαγγελματικού τομέα του ανθρώπου διευρύνεται. Με αυτόν τον τρόπο το φαινόμενο του burn – out τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο , στην ουσία συρρικνώνεται. Επιπλέον, η χρήση οινοπνεύματος και ουσιών υπό τις συνθήκες ενός υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος αμβλύνεται.
Αλλά και το σχολείο δεν πρέπει να μεταβιβάζει μόνο ξηρές γνώσεις αλλά να εμφυσεί στους μαθητές πνεύμα συλλογικότητας και συνεργασίας και αλληλεγγύης Επομένως, οφείλει να μετουσιώνει αυτές τις ηθικές αξίες και αρχές σε πράξη και η διδασκαλία να έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Επίσης, η ένταξη των κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία, προκειμένου για την ομαλή κοινωνικοποίηση των νέων ανθρώπων, καθίσταται αναγκαία. Οι ειδικοί επιστήμονες θα παροτρύνουν τους μαθητές να εκφράσουν τα αισθήματά τους , τις ιδέες τους καθώς και τα προβλήματά τους στο σχολείο. Ιδιαίτερα, σε σχολεία που υπάρχουν πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα η συνεργασία των κοινωνικών λειτουργών με δασκάλους και γονείς προωθούν περαιτέρω την αίσθηση του «ανήκειν». Οι ομάδες αυτοβοήθειας και οι σχολές γονέων που δύνανται να συσταθούν από ειδικούς εξάλλου, θα συμβάλουν στην ομαλή ένταξη των μαθητών στο κοινωνικό σύνολο. Αλλά και οι ημερίδες ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης από κοινωνικούς λειτουργούς σχετικά με το θέμα της μοναξιάς είναι ωφέλιμες.
Αλλά και πέρα από το σχολείο ο σύγχρονος άνθρωπος πρέπει και στο εργασιακό περιβάλλον να συνάπτει κοινωνικές σχέσεις με τους συναδέλφους του. Έτσι, το όραμα της εργασιακής κουλτούρας ή οι στόχοι της μετουσιώνονται σε πράξη. Επιπλέον, ο εθελοντισμός και οι συμμετοχή στα κοινά απεγκλωβίζουν το άτομο από την μοναξιά και την απομόνωσή του. Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν πρέπει να βιώνει το αίσθημα της απομόνωσης – μοναξιάς αρνητικά, απαραίτητα. Μπορεί να προχωρήσει σε μια ενδοσκόπηση του εαυτού του, να συνειδητοποιήσει τυχόν αδυναμίες ή ατέλειές του και να θέσει νέους στόχους. Τέτοιοι στόχοι μπορεί να είναι για παράδειγμα η προαγωγή στον εργασία του ή στην εξειδίκευση σε κάποιον τομέα.
Εν κατακλείδι, το φαινόμενο της μοναξιάς και αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου είναι τόσο δυσεπίλυτο και πολύπλοκο ώστε να αποτελεί μια «Δαμόκλεια σπάθη» για την σύγχρονη πραγματικότητα. Επομένως, χρειάζονται περαιτέρω βελτιωτικές προσεγγίσεις που θα συμβάλλουν στην καλύτερη διαχείρισή του.
