Ο ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται στον οικισμό Κρανιά Πετρίλου στην Ανατολική Αργιθέα και χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα. Στη νότια πλευρά του ναού προσκολλάται προστώο και στη νοτιοδυτική γωνία κωδωνοστάσιο.
Ο ναός ανήκει στον τύπο των σταυροειδών εγγεγραμμένων ναών, της παραλλαγής του σύνθετου τετρακιόνιου, με ευρύχωρο θολοσκεπή διώροφο νάρθηκα στα δυτικά ισοπλατή με τον κυρίως ναό.
Αποτελείται από δύο βασικά στοιχεία, το σταυρικό τετράγωνο μέσα στο οποίο εγγράφεται ο κυρίως ναός και το τριμερές Ιερό Βήμα. Το Ιερό οριοθετείται με ζεύγος πεσσών και με το τέμπλο.
Η κάλυψη του κυρίως ναού γίνεται με μία κατά μήκος ημικυλινδρική καμάρα και μία εγκάρσια, που διασταυρώνονται καθέτως και αποτελούν τις κεραίες του σταυρού. Στο σημείο διασταυρώσεως των κεραιών του σταυρού, υψώνεται ο τρούλος, μέσω τόξων που υποβαστάζουν προς βορρά και νότο την εγκάρσια κεραία, και μέσω σφαιρικών τριγώνων. Τα γωνιαία διαμερίσματα είναι ορθογώνια σε κάτοψη και η κάλυψή τους γίνεται με ημικυλινδρικούς θόλους, τοποθετημένους κάθετα προς τον κατά μήκος άξονα του ναού. Το κυρίως Ιερό Βήμα καλύπτεται με ημικύλινδρο, προέκταση της ανατολικής κεραίας του σταυρού, αλλά χαμηλωμένο κατά 20 εκ. Η κόγχη του Ιερού καλύπτεται με τεταρτοσφαίριο αρκετά χαμηλότερα, τα δε παραβήματα καλύπτονται με χαμηλές ασπίδες επί λοφίων κυκλικές σε κάτοψη (φουρνικά). Τον ναό καλύπτει ενιαία δίρριχτη στέγη με μερικές αποτμήσεις στα δυτικά και ανατολικά.
Η μορφολογική διάπλαση του εσωτερικού συνίσταται: στη σύνθετη θολοδομία, στα τόξα και το ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι. Η διάρθρωση του εσωτερικού χώρου με την πολυμορφία και πολυπλοκότητα της θολοδομίας, τους κίονες, τους πεσσούς και τα τόξα, ελάχιστα υποδηλώνεται στις όψεις.
Τα μορφολογικά στοιχεία του ναού εξωτερικά είναι απλά. Πρόκειται για τα εννέα, τυφλά, αβαθή αψιδώματα στην κόγχη του Ιερού που φέρουν πλάκες με λιθανάγλυφη διακόσμηση, τους σταυρόσχημους φεγγίτες στις στενές πλευρές και το προστώο.
Λέξεις κλειδιά: σταυροειδής εγγεγραμμένος, τυπολογία, μορφολογία, οικοδομική τεχνική, λιθανάγλυφα, τυφλά αψιδώματα
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΥΘ. ΒΛΑΧΑΒΑ Α.Μ.: 6915006
ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ-ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΦΡΟΔΙΤΗ Α. ΠΑΣΑΛΗ
ΤΡΙΚΑΛΑ 2017