Ανατολική Αργιθέα

Χωριό των Θεσσαλικών Αγράφων,στην Ανατολική Αργιθέα. Είναι κτισμένο σε μια κατάφυτη πλαγιά του βουνού Τσουρνάτο σε υψόμετρο 1000 μέτρα περίπου και σε απόσταση 40 χλμ. από το Μουζάκι. Διαθέτει ξεχωριστή ομορφιά και είναι κατάφυτο από οπωροφόρα δέντρα. Οι δύο άκρες του χωριού φέρουν την κοινή ονομασία Ράχη: τη Ράχη στ’ Αλώνι ,στην είσοδο και τη Ράχη στον Αϊ Θανάση εκεί που τελειώνουν τα σπίτια, που τα περισσότερα είναι πετρόχτιστα. Το Λεοντίτο ταυτίστηκε με τον υπεραιωνόβιο πλάτανο που βρίσκεται ακριβώς στο μέσο του χωριού και είναι σημείο αναφοράς για τους κατοίκους και τους πολλούς επισκέπτες. Πρόκειται για ένα φυσικό μνημείο με χαρακτηριστικά, τα οποία συμποσούμενα το εντάσσουν στα μνημεία παγκόσμιας σημασίας. Το ύψος του αγγίζει τα 33 μέτρα, τα κλωνάρια του σκιάζουν την πρόσφατα ανακαινισμένη πλατεία, ενάμιση περίπου στρέμμα. Η ηλικία του, διαπιστωμένη απ’ τον καθηγητή Δασολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Ζάγκα Θεοχάρη υπολογίζεται στα 970 χρόνια. Ιδιαιτερότητα μοναδική ο κορμός ( 10 μέτρα περίμετρος), χωρίς ίχνος κουφότητας (κουφάλα). Εδώ συναντιούνται χωριανοί και επισκέπτες και απολαμβάνουν τον καφέ, φαγητό και το ποτό τους «προσφορά» από το μαγειρείο του Παπά Χρήστου (ιερέας), που μετά τον Πλάτανο είναι το δεύτερο «μνημείο» στο Λεοντίτο. Ο πλάτανος αυτός ονομάζεται και πλάτανος του Καραϊσκάκη μια και από πολλές ιστορικές πηγές τεκμηριώνεται ότι στη σκιά του ξεκουραζόταν ο Γιός της Καλογριάς και λίγο παραδίπλα βρισκόταν το Κονάκι-Στρατηγείο του. Απ’ τη βρύση ΣΤΡΑΤΙΚΗ του ‘φερναν τα παλικάρια του νερό, γιατί του γαλήνευε τον πόνο απ’ το χτικιό( φυματίωση ) που έπασχε παιδιόθεν. Σε αυτό το χώρο αναφέρεται ότι πέρασε τα παιδικά του χρόνια ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και αργότερα ο ίδιος ως στρατηγός μετέφερε την έδρα του στρατηγείου του στο Λεοντίτο.

Αναφέρεται στην απογραφή των Οθωμανών του 1454/1455 ως Londid υπαγόμενο στα Άγραφα. Με το Βοκοπιλίσι (Φουντωτό;) ανήκαν στον ίδιο τιμαριούχο. Οι κάτοικοί του καλλιεργούσαν δημητριακά και οπωροφόρα δέντρα (καρυδιές-μηλιές) και εξέτρεφαν πρόβατα. Το Λεοντίτο κατοικούνταν πριν από την εισβολή των Οθωμανών στη Δυτική Θεσσαλία (1395/1396). Επομένως είναι και αυτό ένας από τους πολλούς θεσσαλικούς οικισμούς της ύστερης βυζαντινής εποχής. Το τοπωνύμιο είναι κυριώνυμο και δηλώνει ότι ο οικιστής του λεγόταν Λεοντίτος. Στις ελληνικές πηγές, την αρχαιότερη αναφορά του Λεοντίτου τη συναντούμε στην ανέκδοτη πρόθεση 37 της Μονής του Δουσίκου, του έτους 1530. Στο Λεοντίτο το 1530 λειτουργούσαν δύο ιερείς, δηλαδή υπήρχαν δύο ενορίες. Οι ενορίες αυτές απαρτίζονταν από 20, τουλάχιστον, οικογένειες και ο πληθυσμός τους πρέπει να ανερχόταν στα 100 περίπου άτομα. Παλιότερα στο Λεοντίτο ανήκαν και τα χωριά Φουντωτό, το οποίο αργότερα αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα, και το Πετροχώρι, το όποιο αργότερα προσαρτήθηκε στην κοινότητα Κουμπουριανών. Σημείο αναφοράς και ο παραδοσιακός μύλος Παλιαντώνη στο ποτάμι πριν το χωριό όπως και το παρακείμενο πέτρινο γεφύρι.

Στο χωριό λειτουργεί ο πολιτιστικός σύλλογος Λεοντίτου «Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ» με πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα (συνέδρια, ημερίδες, αρχειακό υλικό, σπουδαίες εκδόσεις, εκδηλώσεις κλπ).

Βασικά σημεία αναφοράς οι ναοί του χωριού:

Άγιος Χαράλαμπος, ο πολιούχος του Λεοντίτου, ανακαινισμένος πλήρως όπως και το παρακείμενο Κελί, όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει με το φωτογραφικό υλικό στους τοίχους του , στιγμές των Λεοντιτών από παλιότερες εποχές. Όμορφα διαμορφωμένος ο αύλειος χώρος με το υπέροχο καμπαναριό.

Εκκλησία της Παναγίας, σε μικρή απόσταση απ’ τον Άγιο Χαράλαμπο, ανακαινισμένη πλήρως και με ωραία διαμόρφωση στον εξωτερικό της χώρο.

Αγία Παρασκευή, κτίσμα του προηγούμενου αιώνα .Από το έτος 1951 προς τιμήν της καθιερώθηκε στις 26 Ιουλίου (Αγία Παρασκευή) το πανηγύρι του χωριού. Πλάι βρίσκεται και το ιδιαίτερα φροντισμένο κοιμητήριο και ένας πλάτανος εξίσου εντυπωσιακός με τον πλάτανο της πλατείας.

Παρεκκλήσια, στο έμπα του χωριού ο Άγιος Νικόλαος, στο ανατολικό κάτω άκρο οι Άγιοι Απόστολοι, στο ανατολικό πάνω άκρο ο Άγιος Αθανάσιος (η πιο παλιά εκκλησία)και πάνω απ’ τον Άγιο Χαράλαμπο, ερειπωμένος δυστυχώς σήμερα, ο Αη Λιάς. Αρκετά ανατολικά η Αγία Τριάδα και σκαρφαλωμένος στα 1400μ υψόμετρο ο Άγιος Κων/νος. Εκτός από τον Αη Λια τα υπόλοιπα ξωκλήσια είναι ανακαινισμένα ή ξαναχτισμένα . Στο θέση Ράχη Απιδιά χτίστηκε τελευταία ένα όμορφο ξωκλήσι αφιερωμένο στον Πατροκοσμά, μια και εκεί βρέθηκε ένας σταυρός από τον Ιερομάρτυρα , απόδειξη πως πέρασε κάποια στιγμή και από το χωριό. Στο κέντρο του χωριού, σε πολύ μικρή απόσταση απ’ τον πλάτανο, βρίσκεται ο πετρόκτιστος παραδοσιακός ξενώνας Ντεληδήμι και η υπέροχη καφετέρια το «ΑΠΡΟΟΠΤΟ» ή αλλιώς του ΚΟΡΛΟΥ.

Όσοι θα επισκεφτούν το Λεοντίτο, θα έχουν την ευκαιρία να χαρούν την πέτρινη ανακαινισμένη κεντρική βρύση του χωριού και να πιούν δροσερό νερό απ’ τις δύο πέτρινες κάνουλές της. Παράλληλα προσφέρεται και για οδοιπορία και ορειβασία με πάμπολλες όμορφες διαδρομές . Από βατό δασικό δρόμο μπορεί κάποιος να φτάσει στην περιοχή ΦΤΕΛΙΑ με υπέροχη θέα . Απέναντι το χωριό- όνομα και πράμα- ΦΟΥΝΤΩΤΟ, κάτω ο Λεοντίτης , παραπόταμος του Πετριλιώτη και μπροστά το Ντεληδήμι με υψομ. 2.163 μ.

Άλλος δασικός δρόμος οδηγεί προς τα βοσκοτόπια και τις υπέροχες βουνοκορφές μέσα απ’ το Μέγα Στανό, τις Νιάλες με απόληξη την περιοχή Τσουρνάτου και πίσω στις Βρυσούλες αλλά και την περιοχή Αφορισμένη, περιοχές που συχνά κατασκηνώνουν ορειβάτες. Η οργιώδης βλάστηση, τα δασωμένα πλάγια, αλλά και οι ολόγυμνες αλπικές βουνοκορφές ψηλότερα σε μαγεύουν τραβάνε το βλέμμα κατά τα ουράνια.

Άφησα τελευταία δυο στοιχεία: το μονοπάτι που οδηγεί από το Λεοντίτο προς Ιερά Μονή Σπηλιάς με απέραντη θέα προς τα παρακείμενα χωριά της Αργιθέας και ως μακριά στο βάθος στα βουνά της Ηπείρου και τη φιλοξενία των Λεοντιτών. Αλλά αυτό δεν είναι απλώς καταγραφή και επισήμανση. Είναι υπόσχεση και δέσμευση!

Ελάτε να την απολαύσετε!

ΛΕΟΝΤΙΤΟ ΑΡΓΙΘΕΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗΣ (Σύντομη αναφορά)

Το χωριό Λεοντίτο σχετίζεται με βάση διάφορες πηγές (βιβλιογραφία και παράδοση) με τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Ο οπλαρχηγός γεννήθηκε το 1782 στο χωριό Μαυρομμάτι Καρδίτσας και ήταν γιος της Καλόγριας Ζωής Ντιμισκή από τη Σκουληκαριά της Άρτας. Κατά μαρτυρία του Μητροπολίτη Ιεζεκιήλ στο βιβλίο του «ΑΙ ΙΕΡΑΙ ΜΟΝΑΙ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ «Κατά την παράδοσιν το εκ του Σπηλαίου βρέφος παρελήφθη υπό του τσέλιγκα Δημητρίου Καραϊσκου εις το οκτάωρον απέχον χωρίον Λεοντίτον, ένθα διήλθε την παιδικήν του ηλικίαν». Εκεί «στην άκρια του χωριού τα χαλάσματα που σώζονται ακόμα ιστοράνε τα περασμένα», εκεί είχε το σπίτι ο γερο- Καραϊκος. Στο Λεοντίτο, το σπίτι του Καραϊσκάκη σωζόταν, σύμφωνα με τις παραδόσεις γηραιοτέρων Λεοντιτών χωριανών, πολύ αργότερα από το θάνατο του οπλαρχηγού, μέχρι να ερειπωθεί και να αξιοποιηθεί ο χώρος από τους ντόπιους. Ο Λεοντίτης δάσκαλος Δημήτριος Μπολγούρας (1880-1960) μνημονεύεται ως πηγή, από τον Τάσο Ζάπα « Ξένοι και δικοί μας τόποι» και στηρίζει αυτές τις πληροφορίες.

Ο Κ. Ζήσης στο έργο του «Αγραφιώτες και Καρπενησιώτες Αγωνιστές του΄21» αναφέρει για τον Γεώργιο Καραισκάκη «…τον περισσότερο καιρό του τον περνούσε(ως παιδί) στο Λεοντίτο και τη Γράλιστα». Στον οδοιπορικό Οδηγό του Νουνεχάκη δίνεται η πληροφορία « Λεοντίτον… παρ’ αυτώ κείνται τα ερείπια της οικίας(κούλιας)του Καραϊσκάκη όπου το θέρος διέμενε μετά των παλικαριών του». Τα μεσημέρια απολάμβανε τη σκιά του γέρο πλάτανου Λεοντίτου. Επειδή έπασχε από φυματίωση, έστελνε τα παλικάρια του και του έφερναν νερό από τη βρύση Στρατίκη κοντά στο ποτάμι, μια και αυτό του έφερνε κάποια ανακούφιση. Η πλατεία σήμερα έχει την ονομασία « Πλατεία Καραϊσκάκη». Στα 15 του χρόνια εντάχθηκε στην ομάδα του Κατσαντώνη, μέχρι τη δολοφονία του τελευταίου από τον Αλή Πασά το 1808. Ο Καραϊσκάκης, ύστερα από περιπλανήσεις, καταφεύγει στην Ανατολική Αργιθέα στα γνώριμα από τα νιάτα του μέρη. Κοσμικοί και θρησκευόμενοι, καλόγεροι και Μοναστήρια ήταν το δικό του «βιλαέτι». Ανάμεσά τους ο Μήτρος Αγραφιώτης από το Πετρίλο, που, πάντα ήταν δίπλα του ως το θάνατό του (23 Απρίλη του 1827). Κράταγε το «κεμέρι» του (ιδιαίτερο ταμείο). Στα 1823 παραμένει κύριος οπλαρχηγός στην περιοχή με έδρα τοΛεοντίτο. Από κει γράφει και την περίφημη απάντηση στην επιστολή του Σκόνδρα Πασά: «Μου γράφεις … να πολεμήσω». Σαν ο Σκόνδρα Πασάς έφτασε στην Οξιά με 6000 ασκέρι, ο Καραϊσκάκης κάνει κλεφτοπόλεμο στη θέση Τυρολόγος, ενώ ο γέρο Τσάκας με τους συντρόφους του αντιστέκεται στην Ι. Μονή Σπηλιάς. Ο Καραϊσκάκης μάταια περίμενε ενισχύσεις από το Στουρνάρη και άλλους. Έδωσε επί τριήμερο (23 Ιουλίου 1823) τη μάχη του Λεοντίτου, για να καθυστερήσει τους Τουρκαλβανούς του Σκόνδρα. Ύστερα φεύγοντας, γράφει στον Στουρνάρη «θέλω τραβηχτώ εις τα Παλούκια, εκεί θα τους καρτερέσω». Στις 26 Ιουλίου 1823 από την κορυφογραμμή Τσουρνάτου, ο Καραϊσκάκης αγναντεύει για τελευταία φορά την πρωτεύουσα του αρματολικιού του, το Λεοντίτο, παραδομένο στις φλόγες και τη λεηλασία των Αλβανών του Σκόνδρα». Η τοποθεσία «Τουρκομνήματα» νότια του χωριού ( αργότερα ανακαλύφθηκαν και τάφοι), θυμίζει τη μάχη του Λεοντίτου.

Στα 1823 πέρασε από δίκη στο Αιτωλικό, από τον περιώνυμο διώκτη του Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο « τον τεσσαρομάτη» όπως τον αποκαλούσε χλευαστικά, μια και φόραγε γυαλιά και στη συνέχεια κυνηγημένος και από τους Ράγκο, Στουρνάρη και Τούρκους,δολοφονήθηκε στις 23 Απριλίου 1827 στο Φάληρο.

ΥΓ. Η εντελώς συνοπτική αναφορά στη σχέση Γ. Καραϊσκάκη και Λεοντίτου Αργιθέας βασίστηκε σε πληροφοριακό υλικό της παρακάτω βιβλιογραφίας:

• Ιστορικά Αργιθέας Αγράφων, πρακτικά Α΄ Συνεδρίου στο Λεοντίτο
• Στους Ν. Κασομούλη, Τσετσέτη, Φωτιάδη,Χρ. Γλέζου, Ν. Ζιάγκα, Δ. Λουκόπουλο, παπά Γιώργη Στάθη, Δ. Αινιάν