Τα γεφύρια είναι τεχνικά έργα που αποκαθιστούν τη συνέχεια των οδών, που διακόπτονται από φυσικά εμπόδια, ποτάμια, χείμαρροι, χαράδρες κλπ. Τα πρώτα γεφύρια αποτελούνταν από υλικά που παρείχε η φύση με ελάχιστη κατεργασία, δηλαδή κορμοί δέντρων και επιμήκεις πέτρινες πλάκες. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή, για τις ανάγκες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κατασκευάστηκαν γεφύρια με περίσσεια τέχνη και αντοχή, πέτρινα μονότοξα ή πολύτοξα γεφύρια, χωρίς τη χρήση κονιάματος έτσι ώστε οι αρμοί μόλις διακρίνονται.
[widgetkit id=”1″]
Στην Αργιθέα τα περισσότερα γεφύρια αποτελούνται από ένα τόξο, επειδή το πλάτος της κοίτης των ποταμών είναι μικρό. Τα μοναδικά πολύτοξα γεφύρια βρίσκονται στον Αχελώο, Κουτσοκαμάρα (έργο ρωμαϊκό του 16 π.Χ.) και η σχετικά σύγχρονη γέφυρα Καταφυλλίου (1910 μ.Χ).
Στην Αργιθέα τα πέτρινα γεφύρια για αιώνες αποτελούσαν τους βασικούς επικοινωνιακούς κόμβους στην κοινωνική και οικονομική ζωή της περιοχής. Είναι έργα γύρω από τα οποία δημιουργήθηκαν θρύλοι και εκτυλίχθηκαν σπουδαία ιστορικά γεγονότα.
Τα πέτρινα γεφύρια της Αργιθέας
Κουτσοκαμάρα
Ρωμαϊκή δίτοξη, ίσως τρίτοξη γέφυρα του 16 π.Χ. μέσα στην κοίτη του Αχελώου μεταξύ του Δρασκού και του Καλαμιού Άρτας. Πρόκειται για το αρχαιότερο πέτρινο γεφύρι της Αργιθέας πάνω στην αρχαία οδό που ένωνε την Αμβρακία με τους Γόμφους και την Τρίκκη. Εξυπηρετούσε τους αρχαίους οικισμούς – πολίχνες της Αθαμανίας. Ήταν σε χρήση έως τις αρχές του 16ου αιώνα, εποχή που τμήμα της κατέρρευσε. Το 1520 με την κατασκευή σε γειτονικό σημείο του ποταμού, της γέφυρας Κοράκου, αποκαταστάθηκε πλήρως η επικοινωνία. Το προς το μέρος της Συκιάς Πετρωτού τόξο είχε ύψος 7μ. και άνοιγμα 14μ. Το 1955 δίπλα από το βάθρο της, προς τη Συκιά, βρέθηκαν πέντε τάφοι ρωμαϊκής εποχής με αντικείμενα στρατιωτών. Ανήμπορο θύμα της φθοράς του χρόνου και των κολοσσιαίων νέων έργων μέχρι πρόσφατα μετρούσε μέρες ζωής. Ένα από τα ιστορικά μνημεία που μπορούσε να σωθεί μετά την κατάκλιση και τη δημιουργία της λίμνης Συκιάς. Λόγω πλήρους και αινιγματικής αδιαφορίας των τοπικών αρχών, κληρονόμων της Αργιθεάτικης παράδοσης, δεν σώθηκε. Σήμερα έχει καταχωθεί από τα μπάζα των εργασιών του φράγματος.
Φωτο: Μενέλαος Παπαδημητρίου
Γεφύρι Κοράκου
Χορηγός της κατασκευής του ο Μητροπολίτης Λάρισας, μετέπειτα Άγιος, Βησσαρίωνας (κατά κόσμο Βασίλειος Τσιγαρίδας ή Γκανάς 1489 – 1540) από την Πόρτα Παναγία Τρικάλων το έτος 1515. Για να εξοικονομήσει τα απαραίτητα για την κατασκευή χρήματα, αναγκάστηκε να περιοδεύσει τα Βαλκάνια από άκρη σε άκρη. Πραγματικά φιλοπρόοδος και φιλοοικοδόμος ιεράρχης υπήρξε χρηματοδότης σε πολλά κοινωφελή έργα μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν τα πετρογέφυρα της «Παλιοκαμάρας» Πορτής Μουζακίου, της γέφυρας Κοράκου Αχελώου (1514), της Πόρτας (Τρικάλων) ή Αγίου Βησσαρίωνα (1514) και της Σαρακίνας Πηνειού (1520). Ήταν η μεγαλύτερη μονότοξη πετρογέφυρα του Ελληνικού χώρου, πιθανόν και του Βαλκανικού, με άνοιγμα τόξου 45μ. και ύψος 25μ. Έζησε και ευεργέτησε την επικοινωνία Θεσσαλίας – Ηπείρου και τους πληθυσμούς των γύρω χωριών 434 χρόνια (1515 – 1949). Βρίσκεται κοντά στο χωρίο Πηγές Άρτας (παλιά Βρεστενίτσα). Κατάλοιπά της, τα απομεινάρια ενός από τα δύο ακρόβαθρα και το ένα από τα δύο φυλάκια (Κούλιες) για την φύλαξη της που καταδεικνύει τη στρατηγική σημασία του περάσματος. Ανατινάχτηκε με 61 κιλά δυναμίτη από τον διαπρεπή κομμουνιστή ηγέτη του Δ.Σ.Α. καπετάν Διαμαντή (ψευδώνυμο του Γιάννη Αλεξάνδρου (1914 – 1949), από την Πάνω Αγόριανη), στις 28 Μαρτίου 1949 (ω21.15′ σύμφωνα με τηλεγράφημα).
Φωτο: Σπύρος Μελετζής
Γεφύρι Ελληνικών ή Κορακονησίου
Ίσως το γεφύρι με την πιο δύσκολη και απότομη πρόσβαση σε όλη την Αργιθέα, ειδικά αν το προσπαθήσετε από το Πολυνέρι Τρικάλων. Γεφυρώνει εδώ και αιώνες τον Αρέντιο ποταμό με άνοιγμα τόξου 9,20μ. και ύψος 6,30μ. από την κοίτη. Βρίσκεται πάνω στο μονοπάτι που συνδέει το Πολυνέρι με τα Ελληνικά ενώ η παράδοση αναφέρει ότι από το γεφύρι περνούσε η αρχαία Αμβρακία οδός που ένωνε τη Θεσσαλία με την Ήπειρο. Πιο ομαλή και ήπια η προσέγγιση από την πλατεία του χωριού Ελληνικά Αργιθέας, όπου σε 500μ. υπάρχει ξύλινη πινακίδα ”προς γεφύρι Καρακονησίου 6 χλμ.” Στο 4ο χλμ. σταματά ο δρόμος (για 4Χ4) και συνεχίζει μονοπάτι για άλλα 2 χλμ. σε εκπληκτικό φυσικό περιβάλλον. Η εντοιχισμένη νεώτερη πλάκα φέρει ατεκμηρίωτη ημερομηνία κατασκευής το 1201(!).
Φωτο: Μενέλαος Παπαδημητρίου
Γεφύρι Τριζώλου (Καρυά)
Σύμφωνα με [απίθανη] παράδοση χτίστηκε τον 13ο αιώνα(!). Σήμερα είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος μονότοξο γεφύρι της Θεσσαλίας με άνοιγμα τόξου 30μ. και ύψος 15,50μ. Θεμελιωμένο σε βράχους γεφυρώνει το Λιασκοβίτικο ποτάμι κοντά στη θέση Βαΐτση, λίγο παρακάτω από τη συμβολή των ποταμών Ανθηριώτικου και Μεσοβουνιώτικου (Πλατανιάς ή Κνισοβίτικο στους χάρτες), αμφότεροι παραπόταμοι του Αχελώου. Από παλιά μέχρι και τη δεκαετία του 1970, οι κάτοικοι της Καρυάς επικοινωνούσαν με τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στο Μουζάκι με μουλαρόδρομο μέσω του γεφυριού. Κάποια τυχαία κατολίσθηση έκοψε το μονοπάτι και από τότε δεν χρησιμοποιείται παρά την καλή του κατάσταση. Στο μεταξύ έγινε διάνοιξη νέου δρόμου και το γεφύρι – μνημείο σχεδόν ξεχάστηκε. Βρίσκεται κάτω από την Καρυά (Τριζόλο). Πρόσβαση με πεζοπορία από το ποτάμι, λίγο πιο κάτω από τον συνοικισμό Αγορασιά (1ω15′ με επιστροφή) και από την Καρυά με κατηφορικό μονοπάτι.
Γεφύρι Μεζήλου (Δροσάτο)
Το μοναδικό του τόξο με άνοιγμα 12,00μ. και ύψος από την κοίτη 9,50μ., γεφυρώνει τον ποταμό Βλασιώτη τουλάχιστον από την εποχή της τουρκοκρατίας, όταν ακόμα η ανατολική Αργιθέα αποτελούσε πέρασμα προς την Ήπειρο. Για βάσεις του μοναδικού του τόξου, χρησιμοποιεί τα ίδια τα πέτρινα κοιλώματα του Λιασκοβίτικου ποταμιού. Είναι η έξυπνη «οικονομία του λαϊκού τεχνίτη, που πέτυχε τοποθετώντας το διάδρομο διάβασης στο κατάλληλο ύψος. Θα το συναντήσετε 10′ από το Βλάσι σε βραχώδη τοποθεσία δίπλα από νέα τσιμεντένια γέφυρα στο δρόμο για το ομώνυμο χωριό Μεζήλο (σήμερα Δροσάτο).
Γεφύρι Λιάσκοβου (Πετρωτό)
Εντυπωσιακό μονότοξο πετρογέφυρο με άνοιγμα τόξου 17μ. και ύψος 11μ., σε θαυμάσιο φυσικό και άγριο περιβάλλον, το φαράγγι του Πετριλιώτη. Βρίσκεται 600μ. μετά τη δστ. για Πετρωτό – Καλή Κώμη – Ελληνικά, στο δρόμο για Συκιά και Πηγές Άρτας στη θέση «Γέρακας» ή «Πυρήνα» Πετρωτού. Γεφυρώνει τα ρέματα Κουμπουργιανίτικο και Πλατανιά (Λιασκοβίτικο των ντόπιων) λίγο πριν την ένωσή τους με τον Αχελώο. Εικασίες το θέλουν χτισμένο τον 13ο αιώνα. Στις μέρες μας κάποιοι άμυαλοι, έσκαψαν το κατάστρωμα της γέφυρας για να βρουν θησαυρό, μετακινώντας δεκάδες πέτρες με κίνδυνο πλέον από τα νερά της βροχής και την υγρασία να υπάρξει διάβρωση, με ότι αυτό συνεπάγεται για την στατική του κατάσταση. Το 1979, ανατολικά του γεφυριού, τοποθετήθηκε η γέφυρα Μπέλεϋ, που εξυπηρετεί ακόμη τη συγκοινωνία Αργιθέας – Άρτας.
Γεφύρι Θερινού ή Αγ. Μηνά
Μικρό μονότοξο γεφύρι στη θέση «Άγιος Μηνάς», με καλοδουλεμένους καμαρόλιθους στο τόξο. Βρίσκεται στα πρώτα 100μ. του δρόμου προς Μεσοβούνι, πίσω από την εκκλησία του Αγίου Μηνά. Θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον γύρω του. Το 1993 χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 546/ Β’ / 27.7.1993), προκειμένου στη συνέχεια να επισκευαστεί και να αναδειχθεί. Αν και πέρασαν 16 χρόνια από τότε όχι μόνο δεν αναδείχτηκε ή επισκευάστηκε αλλά «δεν μπήκε λιθαράκι ή κόκκος άμμου» όπως αναφέρουν οι ντόπιοι.
Γεφύρι Καταφυλλίου ή Αυλακίου
Σπουδαία και εντυπωσιακή γέφυρα των αρχών του 20ου αι, στη θέση «Τριχιές» Καταφυλλίου. Διαθέτει τέσσερα ανισομερώς τοποθετημένα δευτερεύοντα, πλήρως ημικυκλικά τόξα και ένα κύριο 24ων μ. με μήκος βάσης 54,5μ. και ύψος από την κοίτη 13μ.
Γεφυρώνει τον Αχελώο στα διοικητικά όρια των νομών Καρδίτσας, Ευρυτανίας, Αιτωλοακαρνανίας και Άρτας. Μαζί με τις άλλες δύο της ίδιας εποχής, στη Μεσοχώρα Τρικάλων και Τέμπλας στα σύνορα των νομών Αιτωλοακαρνανίας – Ευρυτανίας, αποτελούν τα τελευταία δείγματα της άφθαστης τέχνης των λαϊκών μαστόρων της εποχής που στην αρχή του περασμένου αιώνα 1908 – 1910 (κατ’ άλλους 1907 – 1911), συνδυάστηκε με την υψηλή επιστημονική κατάρτιση των μηχανικών.
Σκαλιστή επιγραφή σε «καπάκι» στύλου στηθαίου ανέφερε: [λαϊκός] «ΑΡΧ[Ι]ΤΕΚ]ΤΩΝ]: Χ.ΚΥΡΚΟΣ 1…8 – 1910». Από την επιγραφή (εκλάπη το 2009) πρέπει να δεχτούμε ως χρόνο κατασκευής τα έτη 1908 – 1910. Η ίδια επιγραφή μας δίνει το όνομα του αρχιπρωτομάστορα ή εκείνου του πρωτομάστορα που αποπεράτωσε το έργο. Στο χώρο αυτό κατέληγαν «οι δρόμοι των χειμαδιών», καθώς από εκεί πέρναγαν τα κοπάδια από και προς τα χειμαδιά της Αιτωλοακαρνανίας.
Στις αρχές του 1900 ο πολιτικός Νικόλαος Στράτος ήταν αυτός που ενήργησε για την κατασκευή της, όπως έκανε και για της γειτονικής Τέμπλας. Έγιναν με σχέδια μηχανικών και ανάδοχος και των δύο ήταν ο Κωνσταντίνος Ν. Παρίσης. Το 1986 χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 890/ Β’ / 19.12.1986) και το 1992 εγκρίθηκε μελέτη μερικής επισκευής του. Πράγματι οι επισκευές έγιναν με καθυστέρηση και αφού ορισμένα τμήματά του είχαν καταρρεύσει.
Γεφύρι Κοπλεσίου
Με άνοιγμα τόξου 16,00μ. και ύψος 10,00μ. είναι το δεύτερο μονότοξο γεφύρι του Πετριλίωτη με δύο ανακουφιστικά ανοίγματα (που δεν φαίνονται) στη διαδρομή Βλάσι – Ι. Μ. Σπηλιάς κατασκευασμένο επί τουρκοκρατίας. Καθώς προσεγγίζετε το γεφύρι νομίζετε ότι είναι νέα κατασκευή. Αυτό ισχύει για την τσιμεντένια επένδυση, όμως κατεβαίνοντας στην βάση του φαίνονται οι τοξωτοί φορείς και η επιμελημένη αρμολόγηση του εσωρραχίου.
Γεφύρι Στεφανιώτικο
Το τρίτο μονότοξο γεφύρι του Πετριλίωτη, στη θέση «Ραγάζια» με δύο ανακουφιστικά ανοίγματα, στην ίδια διαδρομή όπως τα προηγούμενα, Κοπλεσίου και Τυρολόγου. Το άνοιγμα του τόξου είναι 16,00 και το ύψος 11,80. Χτίστηκε επί τουρκοκρατίας όταν η περιοχή βρισκόταν στην ακμή της. Πάνω από το γεφύρι περνά ο κεντρικός δρόμος. Για να χωράνε τα οχήματα έγινε διαπλάτυνση του καταστρώματος και κατασκευάστηκε τσιμεντένιο στηθαίο που προεξέχει αριστερά και δεξιά του γεφυριού. Δύσκολη η φωτογράφηση από το ποτάμι.
Γεφύρι Τυρολόγου
Με άνοιγμα τόξου 12,00μ. και ύψος 8,00μ είναι το πρώτο μονότοξο γεφύρι που γεφυρώνει τον Πετριλιώτη, στη διαδρομή Βλάσι – Ι. Μ. Σπηλιάς κατασκευασμένο επί τουρκοκρατίας. Κατά την διαπλάτυνση του δρόμου, αντί να γίνει προσπάθεια για την εύρεση πόρων και την κατασκευή νέας γέφυρας, όπως στο Δροσάτο, επενδύθηκε με τσιμέντο. Κατεβαίνοντας στο ποτάμι διακρίνονται καλύτερα οι πελεκημένες πέτρες του εσωρραχίου.
Γεφύρι Αργιθέας (Κνισόβου)
Μικρό μονότοξο γεφύρι σε παραπόταμο του Αχελώου. Βρίσκεται λίγο πριν το Δημοτικό Διαμέρισμα της Αργιθέας, στο ποτάμι, όπου πρόσφατα έγινε ανάπλαση και πλακόστρωση του μονοπατιού που από το γεφύρι οδηγεί στον παλιό νερόμυλο.
Γεφύρι Στεφανιάδας
Το μικρότερο από όλα τα πετρογέφυρα της Αργιθέας. Εντός του οικισμού, στο ποταμάκι λίγα μέτρα από την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, δίπλα από την σκεπαστή κρήνη. Γεφυρώνει το ρέμα της Ιτιάς.
Τα κείμενα για κάθε γεφύρι είναι του Άγγελου Σινάνη (http://www.elladosperiigisis.gr)
